Προς οργισμένον νέον

(του Δημήτρη Ψαθά)

Άλλο πουριτανισμός, νέε μου , και άλλο ευπρέπεια.

Δεν γίνεσαι ούτε πουριτανός, ούτε σχολαστικός, ούτε ηθικολόγος του παλιού καιρού όταν ζητάς από τους συνανθρώπους σου να σέβονται τους κανόνες εκείνους της συμπεριφοράς , που ξεχωρίζουν τους ανθρώπους από τα ζώα.

Το ζώον δεν ξέρει την ντροπή. Ο άνθρωπος πρέπει να την ξέρει. Γιατί άμα χάσει την ντροπή ο άνθρωπος , δεν σημειώνει βήματα προόδου , όπως πιστεύεις , αλλά απλώς μιμείται το ζώον. Νομίζεις ότι είναι πολύ σπουδαία η φιλοδοξία σου να φτάσεις το ζώον ;

Μου γράφεις ότι εμείς της περασμένης εποχής ζούμε σε άλλο κόσμο και δεν μπορούμε να μπούμε στο νόημα της καταλυτικής σημερινής εποχής . Ότι εσείς οι νέοι – με ποιο δικαίωμα τάχα γενικεύεις – έχετε δίκιο να είστε οργισμένοι και ότι δεν μπορείς να συνεννοηθείς ούτε με τον πατέρα σου , γιατί είναι ξεροκέφαλος και έχει σκουριασμένες ιδέες . Γι αυτό είσαι πολύ οργισμένος.

Θα μου επιτρέψεις , καλέ μου νέε , να σου πω ότι είσαι ένας μπούρδας και μακάρι να μπορούσε ο πατέρας σου να βάλει μια σανίδα στο νερό , να την αφήσει να μουσκέψει καλά κι ύστερα να την φέρει σε κατάλληλη επαφή με τα οπίσθια σου. Δυστυχώς όμως , η εποχή μας είναι προοδευτική και ο ταλαίπωρος πατέρας σου αν θα αποτολμούσε κάτι τέτοιο ίσως κινδύνευε να τις φάει από σένα.

Η γενιά του πατέρα σου είναι καθυστερημένη ενώ εσύ είσαι προοδευμένος και , επιπλέον, οργισμένος .

Γιατί , καλό μου παιδί , κι εσύ και όσοι ακόμα οργίζονται μαζί σου , είστε οργισμένοι;

Τα έγραψα προ καιρού σε τόνο εύθυμο , ας τα ξαναπούμε λοιπόν οι δυο μας σοβαρά.

Εσύ είσαι είκοσι πέντε χρόνων, όπως μου λες , και ο πατέρας σου κοντεύει τα εξήντα πέντε.

Εκάθησες ποτέ κάτω να σκεφθείς το τι έχει περάσει ο πατέρας σου και ολόκληρη η γενιά του, σε τι εποχές έζησε , το τι αγωνίες δοκίμασε , το τι τραντάγματα και κλονισμούς των νεύρων του είχε επί τόσα και τόσα χρόνια;

Για βαλε κάτω τα νούμερα να δεις.

Τα παιδικά του χρόνια , πρώτα , πέφτουν στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο με όλες τις τραγωδίες του καιρού – διαβάζεις Ιστορία; – και ύστερα τα νεανικά του με τις Μικρασιατικές εκστρατείες και καταστροφές , ύστερα τις επαναστάσεις , ύστερα την αγωνία του μεσοπόλεμου, όλο με την λαχτάρα του επικείμενου νέου παγκόσμιου πόλεμου , ύστερα την πραγματοποίηση του , ύστερα τον πόλεμο στα Αλβανικά βουνά , ύστερα την εφιαλτική εκείνη Κατοχή , την μαύρη πείνα.

Όλοι οι πατεράδες του καιρού ξυπνούσαν με χτυποκάρδι το πρωί , παίρνανε τους δρόμους και τρέχανε σαν τρελοί να βρούνε κανένα φασόλι , λίγο ρεβίθι , καμιά μπουκιά ψωμί , για ν΄ αναστήσουν τα νήπια , τα μωρά τους .

Όμως αυτοί οι πατεράδες – της γενιάς μου – που πέρασαν όλη τους την ζωή μέσα σε θύελλες , αγωνίες και δοκιμασίες , αυτοί που δοκιμάστηκαν από πολέμους και δυστυχίες όσο καμιά άλλη γενιά , ποτέ τους δεν οργίστηκαν . Ούτε και είπαν να καταλύσουν τίποτα , παρά βάλθηκαν , με άλλες αγωνίες , ν’ αναστήσουν τα παιδιά τους , να τα μεγαλώσουν , να τα μορφώσουν , να τα καμαρώσουν , όπως έκανε , βέβαια και για σένα ο ταλαίπωρος πατέρας σου . Κατάφερε , δηλαδή , να σε κάνει κοτζάμ μαντράχαλο , για να τον περιφρονείς και να τον βρίζεις κι από πάνω ξεροκέφαλο .

Εσύ όμως αρέσκεσαι να είσαι οργισμένος . Γιατί , βρε τριχάρα , είσαι οργισμένος ; Τι είδες εσύ και τι δυστυχίες δοκίμασες ; Πιο είναι εκείνο που σου προκαλεί την οργή ; Μήπως επειδή αυτή η ξεροκέφαλη κοινωνία δεν σου επιτρέπει να βγάλεις και το βρακί σου και να περπατάς στους δρόμους , για να φανείς επαναστάτης και καταλυτής και περιφρονητής των πάντων ;

Δεν λέω πως ο τόπος μας είναι παράδεισος , ούτε ότι είναι ειδύλλιο η ζωή μας . Φτωχή χώρα είμαστε και με την φτώχεια μας παλεύουμε από αρχαιοτάτων χρόνων . Μη δε σου παρέχει όμως , η χώρα μας τούτη , τα μέσα και τις δυνατότητες να φτιάξεις μια κάποια ζωή ανθρώπινη ; Μη δεν αγωνίζεται και δεν σου παρέχει ό,τι μπορεί ο πατέρας σου , μέχρι που να μπορέσεις να σταθείς στα πόδια σου ;

Εσύ όμως δεν χαμπαρίζεις τίποτε απ’ όλα τούτα . Ισχυρίζεσαι μήπως ότι η αγωνία σου -το άγχος που λένε – βγαίνει απ’ το γεγονός ότι κρέμεται η ατομική βόμβα επάνω απ’ το κεφάλι σου ; Αλλά δεν κρέμεται , δηλαδή , και στο κεφάλι του πατέρα σου ; Εκείνος , ωστόσο , δεν λέει να καταργήσει την ντροπή και να μοιάσει με τα ζώα , επειδή νοιώθει την ατομική βόμβα επάνω απ’ το κεφάλι του .

Αντί , λοιπόν , να μου γράφεις γράμματα οργισμένα και να με λες πουριτανό κι αντί να διεκδικείς τα σεξουαλικά σου δικαιώματα – ποιός σου τ΄ αρνήθηκε – κοίτα τριγύρω σου τις χιλιάδες των παιδιών , που μοχθούν για το μέλλον τους , όπως μοχθήσαμε κι εμείς κι όπως πάντα θα μοχθεί η ανθρωπότης γιατί δίχως μόχθο πρόοδος δεν γίνεται . Και όταν λέω πρόοδο , δεν εννοώ εκείνη που ανακάλυψες εσύ μέσα στα εσώρουχά σου . Αυτή την » πρόοδό » σου , την είχαν οι άνθρωποι και τον καιρό ακόμα που ζούσαν μέσα στις σπηλιές .

Σε πείραξε πολύ επειδή έγραψα για μερικές ασχήμιες της Πλάκας κι επειδή γράφω κατά καιρούς γι ανάλογες ασχήμιες ορισμένων νέων της δικής σου φάρας , γι αυτό έτρεξες αμέσως να μου στείλεις το γράμμα σου . Το πήρα , καθώς βλέπεις , και δεν ανέβαλα καθόλου την απάντηση . Αν είναι και το δικό μου λίγο οργισμένο , το κάνω μόνο και μόνο για να φανώ και εγώ στα μάτια σου …… προοδευτικός . Άλλωστε η απάντηση δεν αφορά μονάχα εσένα , αλλά κι άλλους τυχόν , που έχουν τα ίδια μυαλά μ’ εσένα .

Πιθηκίζεις , νέε μου , τους ξένους , νομίζοντας πως κάνεις κάτι . Πιστεύεις πως είσαι «επαναστάτης » ενώ δεν είσαι τίποτ’ άλλο παρά ένας τεμπέλης κι ακαμάτης . Αλλά το φάρμακό σου , σου το είπα : Σανίδα μουσκεμένη . Θα βρεθεί κανένα άγιο χέρι να σου την προσφέρει ;